Beşik çatı, kirişlere dayalı basit bir yapıdır ve hava köprülerinin azaltılmasına katkıda bulunarak ısının evden kaçmasını engeller.
Beşik çatı Hem geleneksel yapı tarzına hem de modern evlere uygun bir çatı modelidir.
Beşik çatılı evlerin tasarımı çeşitli stillerde uygulanabilir ve bu, binanın enerji dengesini korumaya yardımcı olur. Beşik çatı sayesinde, ev enerji tasarrufu sağlar.. Bu nedenle, üçgen çatıda denilen beşik çatıların görünümü, inşa edilme yöntemi ve tamamlanma sürecini öğrenmek önemlidir.
Beşik Çatı Nedir?
Beşik çatı, yapıları üstten kapamak amacıyla kullanılan bir çatı çeşididir. Bu çatıda, iki eğimli dikdörtgen şeklindeki çatı panelleri, binanın boyuna paralel birleştirilir ve mahya denilen orta noktada birleşirler. Bu çatı türü, çatı katında ekstra alan sağlaması nedeniyle tercih.Söz konusu yapı için sadece “beşik çatı” ifadesi kullanılmamaktadır. Aynı çatı tipi için üçgen çatı ve çift eğimli çatı terimleri de kullanılabilir.
Üçgen çatıların önemli bir özelliği, kalkan olarak adlandırılan üçgen şekilli yan duvarlardır. Bu duvarlar, çatının üst kısmında, mahya çizgisine dik olarak yerleştirilir ve çatının kapanmasına hizmet eder. Dolayısıyla, dışarıdan bakıldığında bir beşik çatının, bir mahya ile birleşen iki eğimli yapıdan oluştuğunu ve yanlarda kalkan duvarları ile desteklendiğini söyleyebiliriz.
Beşik Çatı Avantajları
Beşik çatılı bir ev inşa etmek, birçok avantaj sunabilir.. Böyle bir yapının tasarımı, estetik ve mevcut moda trendlerinden öte, yatırımcıların başlangıçta göz ardı edebileceği bir dizi fayda sağlar. Çoğu kişi, evlerinin tasarımını sadece görsel ve modaya uygunluk açısından değerlendirir, bu nedenle çift eğimli çatıların kullanılmasını göz ardı edebilirler.
Son zamanlarda, yatırımcılar düz çatılar tercih etme eğilimindedir; ancak, beşik çatıların da birçok avantajı bulunmaktadır. Bu avantajlar, sadece evin inşa sürecinde değil, aynı zamanda daha sonraki yıllarda ev sahiplerine gerçek faydalar sağlamaktadır. Üçgen çatılar, enerji verimliliği, maliyet etkinliği ve çatı katında ek yaşam alanı sağlama gibi avantajlar sunar. Bu nedenle, üçgen çatılı bir ev inşa etmeyi düşünmek, yatırımcılar için akıllıca bir seçim olabilir.
Beşik çatıların temel avantajları şunlardır:
- Düşük maliyet: Basit bir beşik çatı inşa etmenin maliyeti, çatı pencereleri ve cumbalı pencereler gibi karmaşık çok eğimli çatılardan daha düşüktür.
- Koruyucu işlevler: Yağmur suyu çatı eğiminden hızla akar ve kar yükü oluşmaz.
- Aydınlatma: Üçgen duvarlarda her boyutta çatı penceresi veya pencere monte edilerek çatı katının etkili bir şekilde aydınlatılması sağlanır.
- Estetik uyum: Beşik çatı, ekonomik mimarili evlerle uyumlu olup, kübik yapıya modern bir tarz kazandırır.
- Isı köprülerini azaltma: Çatı eğimleri ve beşik duvarlar arasındaki az sayıda temas noktası sayesinde ısı köprülerinin azaltılması mümkündür.
- Alan düzenleme olasılıkları: Beşik çatı, kullanılabilir tavan arası alanının, örneğin bir kırma çatı ile karşılaştırıldığında daha fazla dekorasyon imkanı sunar.
Üçgen çatılı müstakil bir ev tasarlamanın birçok nedeni bulunmaktadır. Ekonomik, estetik ve işlevsel faktörler, bu tür bir çatının pek çok faydasını ortaya koymaktadır.
Beşik Çatı Yapımında Önemli Hususlar
Eğimli çatılar, beşik çatılar da dahil olmak üzere, genellikle kolon olarak adlandırılan ahşap yapılar kullanılarak inşa edilir. Beşik çatı makasının tipi, açıklığa ve eğim açısına bağlıdır. İki temel ahşap yapı yaygın olarak kullanılır: kirişli veya makaslı.
Çatı makası kullanıldığında, ara desteklere gerek yoktur ve çatı altındaki alanın tamamı düzenlemeye uygun hale gelir. Kirişlerden gelen dikey yükler binanın dış duvarlarına aktarılır ve beşik çatı, en iyi şekilde 12 metreye kadar açıklığa sahip bir makasla planlanır. Bu durumda, üçgen çatıyı oluşturan iki kiriş arasında ahşap bir kiriş bulunur.
Kirişler, duvar levhalarına dayanarak inşa edilebilir. Kirişler, kolonların ağırlığını taşıyan yatay kirişlerdir. Yükü azaltmak için yatay yan kirişler kullanılır. Tavan arasında ek alanlar oluşturmak için, yan kirişleri zeminden yaklaşık 2,5 metre yüksekliğe yerleştirilmelidir. Eğer çatı açıklığı 6 metreden daha az ise, yaka kirişi makası kullanmaya gerek kalmadan sadece kolonlar yeterli olacaktır.
Beşik çatılar için en iyi kolonlar , köknar, çam veya ladin ağacından yapılır. İyi kurutulmuş ve doğru kaliteye sahip ahşap seçimi burada da önemlidir ve kullanımdan önce basınçla veya daldırma yöntemiyle emprenye edilmelidir. Beşik çatı yapımında kolonlar için kullanılan ahşabın nemi %18’i geçmemelidir.
Tüm çatı yapısını birleştirmek için bir kiriş kullanılabilir. Böyle bir elemanın kullanılması sayesinde çatı, duvarların olası kaymasına karşı korunur. Tavan kirişi, duvarlara dayanan monolitik betonarme, çok kanallı, prefabrike ve ahşap döşemelerin temel bir unsurudur. Her katta uzantıları bulunmaktadır.
Kiriş kullanımı, binanın son katının duvarlarının çatı eğimleri altında sertleşmesine neden olur. Bu duvarlar, çatıyı ve kirişleri taşımalıdır, bu nedenle güçlü basınç altındadırlar ve yüksek genleşme kuvvetlerine maruz kalırlar. Kiriş, üçgen çatının altındaki üçgen duvarlarda yapılır.
Beşik Çatı Altı
Beşik çatı inşaatı tamamlandıktan sonra, hem üstten uygun yalıtım malzemesi kullanılarak hem de alttan uygun bir kaplama ile düzenlemeye sıra gelir. Binanın biraz dışına doğru uzatılan beşik çatı, etrafında saçaklar oluşturur ve bu saçakların uygun bir saçak kaplaması ile örtülmesi gerekmektedir. Çatı saçaklarını alttan düzenlemek, estetik bir çözüm sunar.
Elbette, saçakları kapatmak zorunlu değildir, ancak çatı kirişleri oldukça ince ve estetik açıdan hoş görünmüyorsa, bina duvarı ile saçaklar arasındaki boşluğu kapatmak ve böylece kuşların ve böceklerin yuva yapmasına karşı koruma sağlamak daha iyidir. Bu, çatı alt yüzeyinin gerçekleştirdiği birçok işlevden biridir.
Çatı altlığının takıldığı kirişlere özel bir çerçeve monte edilebilir. İşte bazı popüler malzemeler:
- PVC paneller – ahşap levhaları taklit eden plastikten yapılmıştır. Çeşitli renklerde mevcut olan bu paneller hafif, dayanıklı ve az bakım gerektirir.
- Bölme panelleri – PVC’den yapılmıştır, ancak normal alt yüzey panelinden daha kalındır. Lambri panellere veya ahşaba benzerler. Hazne yapısı onlara hafiflik ve dayanıklılık sağlar. İki ölçüsü mevcuttur – 10 ve 30 cm.
- Tek parça paneller – düz yüzeyli veya oluklu, iki katmanlı bir teknolojiyle üretilmiş, dışı sert PVC’den ve içi köpüklü PVC ile doldurulmuştur, bu da panellerin ağırlığını azaltır ve onlara esneklik verir.
- Ahşap levhalar – ladin, çam veya karaçam ağacından yapılmıştır ve emprenye ile periyodik bakım gerektirir. Bu, çatı saçaklarını korumanın klasik bir yoludur.
- Ahşap esaslı paneller – Talaş ve reçine karışımından yapılmıştır. Dış yüzeyleri, dış etkenlerin zararlı etkilerinden korunmak için akrilik boya ile kaplanmıştır.
- Alüminyum – Alüminyum paneller, çeşitli koruyucu kaplamalarla kaplanarak hava koşullarına karşı yüksek dayanım sağlar. Pürüzsüz veya delikli bir yüzeye sahip alüminyum çatı alt yüzeyleri mevcuttur.
- Galvanizli çelik paneller – bu durumda yassı metal levhalar kullanılır, örneğin trapez şeklinde. Bu paneller, dayanıklılık ve güçlü koruma sağlamak için galvanizli çelikten yapılmıştır.
Beşik Çatı Eğim Açısı
Çatı eğimlerinin açısını bölgesel inşaat mevzuatları belirler, ve evlerin projesi buna göre planlanır. İmar kuralları, düz çatı yapılmasına izin verilip verilmediğini de açıklar.
Eğer beşik çatı kullanılacaksa, mevzuatlar, eğim açısını belirli bir aralık olarak gösterebilir. Eğim açısı belirlenirken, evdeki çatı katının düzenlemesi de göz önünde bulundurulmalıdır. Çatı kullanılabilir bir tavan arası içeriyorsa, evin üzerinde daha dik bir eğim açısı olacaktır.
Beşik çatının normal eğim açısı genellikle 30 veya 35 derecedir. Maksimum 45 dereceye kadar çıkabilir, çünkü bu değerler çatı ile duvar arasındaki doğru oranları korumaya yardımcı olur. Çatı için ne kadar malzeme almanız gerektiğini hesaplamak için, eğimin açısını ve evin inşaat alanını bilmeniz gerekir.
Beşik Çatı ve Düz Çatı: Hangisi Daha Ucuz?
Genel olarak, düz çatılı inşa etmenin maliyeti, beşik çatılı evlerle karşılaştırıldığında %20’ye kadar daha düşük olabilir. Ancak, bu maliyet farkı her zaman geçerli olmayabilir, özellikle de düz bir çatıya sahip bir teras eklenirse veya düz çatı yapımı için özel uygulamalar gerektiğinde maliyet artabilir. Beşik çatı, yapının tasarımına ve boyutuna bağlı olarak farklı maliyetlere sahip olabilir. Örneğin, tek katlı bir ev için beşik çatı daha ucuz olabilirken, çok katlı bir bina için, daha pahalıya mal olabilir. Sonuç olarak, çatı tipi seçimi maliyet farkına etki edebilir, ancak bu faktörlerin hepsi göz önünde bulundurulmalıdır.
Modern Beşik Çatıların Özellikleri
Modern beşik çatılar, estetik ve işlevsel tasarımlarının yanı sıra, yapımı nispeten kolay olmalarıyla da dikkat çekmektedir. Ayrıca, enerji verimliliği sağlamak için de tasarlanmışlardır. Modern beşik çatılar, klasik formlarda olabileceği gibi, kirişlere dayanan ve üçgen duvarlarla çapraz olarak bağlanan iki çatı eğimine sahip olabilir. Ancak, zaman içinde farklı mimari tarzların gelişmesiyle birlikte, modern beşik çatılar, dış bölmelerin ısınmaya maruz kalan binanın hacmine optimum oranını garanti eden kompakt formlara sahip olabilirler. Böyle bir çatı, ısı kaybını en aza indirerek enerji verimliliği sağlar.
Modern beşik bir çatı hem simetrik hem de asimetrik olabilir. Simetrik bir çatıda, iki kenar aynı yüzeye sahip olacak ve birbirine ve zemin yüzeyine göre aynı açıda eğimli olacaklardır. Öte yandan, asimetrik bir beşik çatı, farklı yüzeylerin farklı eğimlere sahip olabileceği ve farklı bir açıda eğimli olabileceği anlamına gelir.
Çatı katı olan evlerde veya çatı eğimlerinde pencere yapılması gerekebilir. Ayrıca, tavan arasını aydınlatmak için dikey pencerelerle donatılmış çatı pencereli bir beşik çatı seçilebilir. Bu çatı, ayrı bir çatı ile örtülen çatı yapısının bir parçasıdır ve genellikle kırlangıçlı beşik çatı olarak adlandırılır. Bu çatı türü, binalara malikane görünümü veren göz şeklinde olabilir. Bu tür pencereler, doğal ışığı içeriye çeker ve havalandırma için de kullanılabilir.
Beşik çatılı evler, binanın gövdesini daha çekici kılmak için merkezi bir cumba ile genişletilebilir. Cumbalı bir beşik çatı, zemin katın üzerinde, belirli bir kat yüksekliğinde ve binanın duvarının dışına taşan bir yapıya sahiptir. Cumbalı bir ev projesi, genellikle birinci katta yer alan cumbalı pencereyle ilgilidir ve çatı eğiminin altında bulunabilir
Beşik Çatı Kaplaması
Beşik çatıların kaplamalarında birçok seçenek bulunmaktadır. Kaplamaların beşik çatının estetik görünümüne katkıda bulunması önemlidir. Metal sac kaplamalar tercih edilebilir. Metal kiremit, sağlam ve dayanıklı bir kaplamaya sahip olduğu için tercih edilebilir. Kısa saçaklı beşik çatılar veya metal kiremit bulunmayan durumlarda, şekillendirilmesi kolay düz bir çinko-titanyum levha seçilebilir. Üçgen çatılı bir ev ormanlık bir alanda bulunuyorsa, parlak bir kaplamaya sahip metal kiremit veya düz çelik sac kullanılabilir. Bu kaplamalar, çizilmelere karşı dayanıklıdır ve pürüzsüz bir yüzey, günlük kirin birikmesini önler.
Sahil bölgelerinde inşa edilen evlerde, yüksek nem veya tuzluluğa dayanıklı bir çatı kaplaması gerekir. Yüksek korozyon sınıfı RC5’e sahip metal kaplamalar, iyi bir seçim olabilir. Çinko-titanyum levha kaplamalar herhangi bir mekanda iyi bir seçenek olabilir, çünkü zararlı dış etkenlere karşı koruma sağlarlar. Mimarlar, çatı kaplaması seçiminde çevresel faktörleri ve yapının genel tasarımını dikkate alarak en uygun seçeneği belirlerler.